Grop Contes e istòrias en lenga nòstra, clicar aquí

Per legir la pagina en francés, mercé de clicar aquí (pour lire la traduction en français merci de cliquer ici

Creacion de Joan-Claudi Toidibò Renós

La fadeta de medalhon

(novèla negra)

La letra

Aquel ostau, es lo de mon paire. Me l’a laissat fai tres ans quand decidèt de se retirar dins un apartament per Seniors a Nimes. O li permetiá sa pension de retirada de professor d’istòria e de geografia au collègi de La Garda-Pradeilhes, lo capluòc de canton. Podiá pas mai demorar solet. E deve dire que quand saupère que me lo laissava puslèu que de lo vendre, siáu estat atocat de l’atencion. Ieu, logave un casau au darrièr estaci d’un vièlh ostau de la carrièra Fresca. Çò que faguèt que partiguère de Nimes quand i venguèt. Semblariá una manòbra de defugiment talament que fasiá de temps qu’aviam pas ren a nos dire. Tornère donc a Sant Andrieu entre doas sasons, e i frequentave pas gaire de monde, levat la Monica, son fraire, e la tribü dei Pujol au bar dei naufragats. Tanben aquò me faguèt una brava estomagada lo matin que trobère la letra dins la boita,. Una envolopa a mon nom, Jaume Pauquet, e un papafard que s’i aviá escrich a la tencha roja : “sabem quau siatz e çò que fagueriatz”.

Pendent una setmana cerquère quau me’n podiá tant saupre mau, e acabère per me convéncer qu’èra una marrida galejada, quand trobère tornarmai dins la boita dei letras una vièlha reclama jaunida de Twingo “bleu roi” coma se ditz en francés.

Aquela vielha istòria, m’ère tant esforçat de l’oblidar ! E i repensave ara cada matin pendent mon joguing, e aquò me degalhava lo chale de córrer. Aquela veitura èra la mema que la dau paire, aquela vielha avariá que s’en serviá pas pus que per la caça, la qu’aviáu manlevada una jornada sensa que me’n donèsse permission per anar a una rèva[1] sus lo Causse ambe lei companhs. E es en en tornant, après qu’aguessiam fòrça begut e pres pro de salopariás, que lo drama s’èra produch.

Èriam pas que cinc de saupre. Lo Janòt Molard dau Mas de Agaças, lo Guilhem Alemand, lo fiu dau maselièr de la carrièra dau Vièlh Blanquet, lo Quarim Belquacem que lo paire trabalhava a la fondariá, e l’Antòni Barraire que la maire fasiá la femna de servici a l’escòla e que lo paire èra partit en Austràlia en lei abandonant. E ieu, James Pauquet. Setze ans en aqueu temps, trenta uech uèi. S’èran estirats après l’accident nòstrei rapòrts, n’eriam vengut de nos defugir e puèi nos perdegueriam de vista. Veniá de l’un dei quatre la menaça, mai lo quau, e perqué ? Avián pas ren d’i ganhar e se, ieu, aviáu lo mai d’i pèrdre, èran elei copables d’aver pas ren dich. Complicis donc.

Fauguèt donc que me metèsse en cèrca de lei retrobar per aver una explica franca ambe lo que me secutava !

Lo Janòt Moulard

Decidiguère de començar per lo Janòt que restava encara a Sant-Andrieu. Aviá pres la seguida de son paire au Mas. Èra un gròs mas que mostrava l’importància que lei Molard avián jogat de sègles a de reng dins l’economia locala. De vinhas que s’assadolavan de soleu, un calabertàs abrigant la batariá d’engenhs motorisats que fasiá mestier en bastida, e doas tinassas d’alumini. S’avancèt sus ieu en bronzinar un chinàs de pastre alemand, dau temps que se descadenavan lei quatre chins de caça dins son claus. Sufiguèt per leis amaisar una cridadissa dau Janòt.

Se trobava dins la cort ambe sa femna e sa darriera, mon Janòt. A l’epòca èra un seguerèu un pauc banasta, escarrabilhat coma un ase ambe sa coa o un rat ambe tres noses, coma disiá ma grand, la mameta Jaumeta. Èra totjorn lo meme gròs tipàs balès ambe de gròssas mans de manuau, mai vint quilòs en mai, e sei longs peus èran ara copats corts e començavan de s’enrarir. Vestit de djin, èra un pelòt coma tant d’autrei, ben noirit e que batejava pas son vin. En testimoniavan lei gautas crostas-levadas e leis uèlhs laganhós. Veguère dins son agach coma un nívol planar que disiá lei laguis, e benlèu lei pentiments. E quau sap, de remòrs. Escapolèt pasmens un risolet tristonet en me vesent.

La Mieta Molard, ela, m’aculhiguèt frejament. Se fasiam ensems avans, puèi se virèt vèrs lo Janòt. De segur lo vesiá coma mai rassegurant, e d’èsser dins lo cas de li assegurar una vida mai establa que la que li ofririáu. Li podiáu pas balhar tòrt, monitor d’esquí l’ivèrn, mèstre nadaire e animator dins lei campatges l’estiu, aquò raportava fòrça, mai a condicion d’anar cercar lo trabalh aquí que s’en trobava. E puèi m’agradava aquela vida de barrutlaire, d’estacion d’esquí en estacion balneari, facha d’esfòrç fisics e de plaser, de competicions esportivas ganhadas o perdudas, e de femnas conquistadas o que se defugián. De dauts e de bas, mai totjorn d’esmogudas, l’embriagadissa mai pas la de l’alcoòl, lo vertige dei cimas un jorn e l’amarum dei prigondors l’endeman.

Deviá depausar la pichòta au licèu avans de se’n anar trabalhar la Mièta, e nos laissèt sols. Aquò m’adobava.

A pena comencère de li explicar çò que me prusiá que m’arrestèt, lo Janòt.

- Tu, lo capolier, as lo biais d’atirar leis emmèrdaments coma la merda la moscalha. T’avèm totjorn seguit, t’avèm totjorn aparat, mai ara, ara marche pas mai. Ai pro d’emmèrdas coma aquò. Entre la banca e lo governament que nos an obligats d’investir e que ara nos largan, ai engolit totei meis avers en capitau e aquò me rapòrta pas manco qu’un salari d’obrièr agricòla. Es lo salari de la Miéta que nos fai viure, mai es pas solide que la botiga que l’emplegue continua d’anar. Se pòrta mau la cauçadura de qualitat intermediària, lei marcas desapareisson leis uneis après leis autrei. E avèm encara una dròlla au licèu e l’ainada en fac a Montpelhièr. Dins tot aquel embolh, quora son leis agéncias governamentalas que nos emmèrdan ambe sei nòrmas, quora son leis ecologistas qu’encadenan lei campanhas calomniosas contra nosautrei. En mai d’aquò siáu caçaire, m’agrade la bovina e lei corridas, aquò fai d’ieu un “facho”, çò pareis. Un “facho”, ieu, imagina-te ! Alara ta colhardisa d’i a vint ans l’assumiràs solet. Es pas ieu que te menace e sabe pas quau pòu èsser. Vòle ben pagar per mon silenci mai fau pas passar l’òsca... Èra la veitura de ton paire e es tu que condusiás, mon sol tòrt es d’aver acceptat de montar dins ton bordilhièr alara qu’aviás pas lo permés e qu’èra pas pus assegurda la veitura. E d’aver clavat mon morre per te curbir, un còp mai. D’autre biais dormiáu e es lo tuert et la crida de la dròlleta que me derrevelhèron. Tot coma m’auriáu pogut derrevelhar pas ambe çò qu’aviáu begut... Tot coma poudriáu dire uei que me remembrave pas de ren l’endeman de matin.. Alara, desmèrda-te.

Me virèt l’esquina e partiguère sensa me far pregar.

Lo seguent sus ma lista èra lo Guilhem Alemand. Telefonère en çò sieu e insistiguère per prene rendètz-vos. Prometèt de me recebre l’endeman au sèti nimesenc de sa societat.

La tribü dei Pujol

Entretant faguère un torn au “bar deis naufragats”, mon estaca quand demòre au vilatge. Sabiáu que i encontrarai la Monica. Teniá lo cafeton que toca lo copautos de son fraire, mon amic Marceu Pujol.

S’èra apropriada fasiá cinc ans l’anciana fondariá la tribü de Pujol, e èra l’ostau dau consierge qu’èra estada transformat en cafeton. Podiá pas tenir mai de quatre taulas lo membre, mai èra estat adobat en terrassa lo jardinet davant amb autinada ombrejada. S’i podiá beure mai tanben i manjar la platada dau jorn, jamai la mema.

Se leis avián escaissats lei Caracos, lei Pujol, e fasián pas ges d’esfòrç per contrariar lei vièlhs codonhs que lei avián subrenomats coma aquò. Au contrari.

Portava la Monica dei gonèlas longas e coloradas. Metián en valor de possas ofensivas sei jónhers generós. Tancava de longa una flor roja naturala o non dins sa cabeladura, flor que n’en incendiava l’ebén. Una cabeladura que tombava fins au clòt dei rens. S’endeveniá perfèctament lo tot ambe lei creòlas d’aurelhas, leis uèlhs de velós negre, lo tench moro e lo rog sang de sei bocas. E un risolet tot de sucre e de nacre. Adoncas una quarantena flamejanta !

Portava de longa lo Marceu un corset petaçat e un capeu de feutre codenat e caboçat. Lo peugris mieg longs, leis uèlhs negres que l’ardor vos en fasiá sentir mau lo premier còp. Deis uèlhs adocits pasmens per lo caractèr bravàs de la gròssa mostacha e lo risolet larg que fendiá sa fàcia, e lei doblas crosetas talhadas au cotèu de cada costat de la boca.

En fach m’expliquèron quand lei coneguère un pauc mielhs que venián d’una tribü d’anarquistas catalans qu’avián fugit lo franquisme, après leis purgas estalinianas, e que sei descendents : leis parents, leis oncles, lei tantas e lei cosins avián totei virat marginaus, puslèu Maos que peluts, dins leis annadas setanta.

Dins la cort de l’anciana fondariá s’amolonava tot un embolh d’autos accidentadas o gausidas que tota la tribü, una quinzena de Pujol, desossava per ne tornar vendre lei pèças recuperablas. Comprenguère lèu que me valiá mielhs pas tròp ne saupre sus la provenença de certaneis autos e qu’explicavan lo benaise relatiu de la tribü e sa discrecion d’unei trafecs inconfessables.

Nos endevengueriam aqueu jorn qu’intrère per beure una cervesa, que reconeguère coma una “Dolor Laetitiae”, dolor de l’alegrança en òc, una cervesa bèlga fabricada per dei monges e que coneissiáu per i aver gostat un còp a l’estacion de Valberg, dins lo rèire país niçard, alara que i sejornave per far lo monitor d’esquí. N’aviáu pas jamai retrobat endacòm mai.

Darrièr lo taulièr dau cafeton, un retrach gigant dau Che enquadrat d’una bandièra de la republica espanhòla a esquèrra, d’una catalana a drecha. Sus lei parets dei fòtos de republicans espanhòus lo ponh levat, dei resistents en armas dins lo maquis, dei subrevivents de Mauthausen en pijamas raiats.

Se trobava au premier estanci dau cafeton la cambra de la Monica. Una cambra que coneissiáu ben per i aver sovent dormit amb ela.

Semblava que m’esperèsson e la Monica me serviguèt sensa qu’aguèsse besonh de demandar ma “Dolor Laetitiae”. Se i aviá de gents que lor podiáu far fisança, èra la Monica e son fraire. M’escotèron amb interès e m’encoratgèron d’anar au bot de ma cèrca.

- Pòdes pas viure amb aquela espasa de Damoclès au dessús de la tèsta. Ren es pas pièger que de saupre pas ren. Crei-me, siam ben plaçats per o saber. Sustot ten nos au corrent, diguèt lo Marceu !

O lor prometère. Pleguèt lo cafeton la Monica e me prenguèt per la man per me menar vèrs la cambra.

Lo Guilhem Alemand

Se pòu dire qu’aviá ben mena sa barca lo Guilhem. Pas question per eu de reprene la bocariá de son paire, lo paire ja la sabiá condemnada, la bocariá, coma totei lei comèrcis de Sant-Andrieu. E puèi èra dotat per leis estudis, lo Guilhem. Aviá fach una escòla de comèrci, e après aviá acomençat pichòtament, primièr ambe dei roïnas que crompava per dei coas de cebas e qu’adobava eu, o ambe deis immigrats en situacion irregulara, e que tornava vendre la resulta dètz còps mai. Puèi bastiguèt dei lotejaments, puèi, en participacion ambe leis amics que s’èra fachs, dei residéncias grand luxe a Nimes, Montpelhièr e Alès, e darrièrament dei residéncias medicalizadas per retirats argentats en tota França.

Pareis que lo mercat dau vièlh es portaire !

Se trobava sus leis auturas lo sèti nimesenc de sa societat, pròche la Torre Magne. Se fondiá perfectament dins lo païsatge la villa polida au mitan d’un pargue arborat d’euses, de garrics e de ciprès. Aguère pas ges besonh de sonar, de monde m’esperavan. Dos velhaires, un African e un Magrebin que devián aver una tèsta en mai qu’ieu, tot de muscle. Me menèron fins au burèu dau patron que lor intimèt de sortir mai de demorar a portada. Totei lei mòbles èra blancs. Teniá tota la paret darrièr lo burèu un retrach de montanhas immaculadas. Denhèt pas far atencion a ma preséncia un labradòr sota lo burèu. Solas tascas de color, lei naucas de plantas e de flors saviament arrengueiradas contra lei parets. Au mitan dau membre, un gigantesc aqüarium que lo negava dins una lusor blavenca.

I aviá una vièlha rivalitat entre lo Guilhem e ieu. Acceptava mau autre temps que pòsque èsser lo menaire de la cotria e mon ascendent sus leis autrei. En mai, amagava mau la condescendéncia ambe la quala tractava lei gavòts qu’eriam a seis uèlhs.

Ja a l’epòca èra portat sus la vestidura. Disiam per s’en garçar qu’estirava sei caucetas. Passava d’oras per s’adobar e per se coifar. Uèi lo retrobave sensa suspresa en costum tres-pèças blanc fach a faiçon e per un costurièr famós. Blanca la camisa, coma la grabata. Tot coma lei cauçaduras que devián representar çò que ganhave en una sason d’esquí. Usclat ais ultra violets, lo risolet carnassier e la denticion irreprochabla, l’agach gris d’acièr, se levèt de son burèu e s’avancèt vèrs ieu la man porgida.

Me prenguèt per suspresa l’acipada a l’estomac e me trobère estendut sus lo tapís blanc e mofle. Sa fàcia aviá pas pus res d’amistós quand se clinèt vèrs ieu. Alenava l’òdi. La boca torçuda e l’escuma ai bocas escupiguèt :

- Ai telefonat au Janòt ièr per saupre ço que me voliás. M’en fote de quau te’n pòu saupre mau e de çò que te pòu arribar. Ai pas fach tot aqueu camin per que mon nom siá associat a-n aquela vièlha istòria sordida. Ai deis amics e deis associats qu’apreciarián pas tanpauc. Degun te podrà pas aparar d’elei, meme en preson. E puèi, pensa a ton paire, passa una retirada pasible ai Seniorialas, ço pareis... Alara, oblida-me.

Cridèt lei velhaires que me portèron fins a la sortida e me gitèron coma un sac d’estraças vielhas sus la rota.

Prenguère lo temps de me revenir dins l’auto avans de tornar a Sant-Andrieu. Tremolave de dolor, de colèra e d’angoissa, tornant dins ma tèsta lei menaças dau Guilhem a mon esgard e a lo dau paire. Mon paure paire per quau ère pas estat qu’una seguida de decepcions, eu que m’enantèt solet après la mòrt de la maire e que m’auriá vougut veire maridat, ambe deis enfants e una situacion establa, puslèu que de menar aquela vida de barrutlaire lec de femnas e de sensacions fòrtas. “Dolor Laetitiae”, dolor e alegrança, dolor de l’alegrança, èra benlèu pas per ren qu’aquela cervesa bèlga m’aviá seduch.

Tornat en çò mieu me gitère en plorant sus lo lièch e i demorère achorrit fins au ser.

Lo medalhon

L’endeman de matin descobriguère una autra envolopa, e dins aquesta la fòto dau medalhon. Aqueu medalhon lo reconeissiáu pas que tròp ben. Aqueu medalhon arrancat de son còu après lo tuert e qu’apalhava au sòu dins la poussa non luènh de la fadeta blava. Aqueu medalhon qu’aviáu sarrat dins mon ponh, portat a mei bocas e mes dins ma pòcha, n’ère segur, avans de quitar lo luòc de l’accident. Aqueu medalhon qu’aviáu pas retrobat l’endeman. Aviáu pasmens furnat tota ma cambra e l’auto.

Ne podiá pas existir dos parièrs. Èra un fin fil de coire qu’una man biaissuda aviá torçut e tornèt tòrcer fins a li balhar la forma d’una cèrvia, tot d’un tenent. Se vesiá que l’artista, son escultura acabada, l’aviá soudada amb l’estam puèi envernissada. Au revèrs de la fòto, una frasa : “L’apeliam Bambi”. D’emocion, ne perdère conoissença tornamai e me retrobère jacent sus lo malonatge de ma sala de sejorn. Prenguère lo temps de me prene una docha glaçada e de beure un cafè ben fòrt avant de ganhar lo “bar dei naufragats”.

Lo Ramon Sanchez

- Qué t’es arribat mon paure vièlh, me diguèt lo Marceu ?

Lor contère la jornada de la velha e la descubèrta d’aqueu matin. Lor diguère tanben qu’ère descoratjat.

Sabiáu mai o mens que lo Quarim aviá mau virat, mai aviá quitat lo vilatge la familha Belquacem pauc avans la barradura definitiva de la fondariá. Èra mon companh melhor, lo Quarim, e m’ére sentit copable au respècte de eu. Aviáu pas ren comprés ai demònis que lo carcanhavan e lo butavan a se destruire.

Tocant la maire de l’Antòni, ela tanben aviá pres sa retirada e èra tornat viure dins son ròdol d’origina, mai lo quau ? E aviá pas jamai enviat de novèlas l’Antòni.

- M’ai dich que lo paire Belquacem èra estimat a la fondariá e qu’èra au sindicat, aquò s’oblida pas, diguèt lo Marceu. Devon aver gardat lo contact amb eu, leis ancians. Ne demòra encara d’uneis a la ciutat deis Espanhòus. I pense, n’i a un que ven de còp i a beure son cafeton, Ramon Sanchez o Martinez, sabe pas tròp. M’as dich que son paire èra vengut en França a seize ans après la retirada, e qu’aviá esposat après la Libération una filha dau vilatge encontrada dins lo maquís.

- Ramon Sanchez ? Èra un amic de mon paire, son estats au conseu municipau ensems.

Se trobava pròche lo copautos, la ciutat. Èra estata bastida per aculhir leis obrièrs de la fondariá, sustot deis Espanhòus après la guèrra, d’aquí lo nom.

Semblavan encara entretengudas uneis ostaus, lei qu’ocupavan lei retirats de la fondariá. Leis autreis, d’ostaus, èran esquatats e lo quartièr èra vengut un escotelador, o sabiáu. Crosère un grop de joves que vendiá de dròga e que m’agachèron d’un uèlh marrit avans de me demandar çò que voliáu. Lor diguère que veniáu per veire lo Sanchez, Ramon de son pichòt nom. Me laissèron anar a contra còr.

Reconeguère pas lo jardin que fasiá sa fiertat, au Ramon. Un ermàs !

Ma visita semblava li far plaser. Aviá fòrça cambiat tanben, lo Ramon. Me remembrave un pichòt tip rabasset, tot de muscle e de nèrvi qu’entrainava lei joves au fotbòl e aviá de temps militat au partit comunista. E retrobave un vielhòme ventrós e adipós, sucpelat, en subrevestit gaudit, cauçons ai pès. Èra desfacha, amorçada, la gloriosa e polida cara de Grand Senhor iberic. Leis uèlhs trists, la boca amara. Prenguèt un èr geinat :

 - Sòrte pas quasi pus que per far lei crompas.

Me faguèt intrat dins son salon. Sus la taula, deis mots crosats. La television en fons sonòr. Me prepausèt un cafè qu’acceptère a bèla corsa. Me demandèt coma anave e dei novèlas de mon paire. Me parlèt de seis enfants, sa filha en Anglatèrra, son fiu en Alemanha. Puèi ne vengueriam a l’òbject de ma visita.

Ramon se faguèt grèu.

- L’Amed, lo paire, a mutat lei catons en Avairon, mai se vòles de novèlas de Quarim te’n pòde balhar tot d’un temps : es mòrt !

- Es pas possible !

- Te dise que se. Li aviáu dich qu’èra una trapèla a l’Amed, aquela istòria de prima de deslocalizacion, mai nos a plantat en plena grèva. Partit aperailà aquí onte se li prepausava un trabalh. Mai sièis mes après es estat botat defòra, e a lèu fonduda la prima de deslocalizacion, sustot que lo Quarim èra ja acrò. Te fau dire qu’aviá començat de trafegar e de consumar aici. Pensava lo copar d’aqueu mitan, l’Amed, penses ben qu’a pro pena arribat aperailà l’an reconegut coma un d’elei lei drogats de Rodès, lo Quarim. E es anat pièger en pièger. Faguèt de preson, e aquí encontrèt de monde que faliá pas. Ja qu’èsser felen d’Arquis aquò li pegava la vergonha fàcia ai companhs, au Quarim. De monde que lo cridavan de retrobar sei raiç de musulman e d’Arab, de se pentir per la fe d’èsser un delinquent, de se lavar de sei pecats per lo Jihad, de cessar d’èsser un cresent marrit e que li disián que podiá cessar d’èsser vist coma lo felen d’un traite a l’Islam e a-n Argeria. Se radicalisèt, coma se ditz uei. E tre sortir de preson ganhèt Iraq, mai pas sol. Entrainèt sei doas sòrres. Eu es mòrt a Mossol, tuat per una tustada francesa. E son demoradas aperailalin lei sòrres, dins un camp ambe seis enfants qu’aguèron de combatents d’Estat Islamic. Alara a de felens que coneis pas lo paure Amed, e que se considèra aquí coma de bombas de retardament.

La Matilda Casteu

Passère tornamai au bar dei naufragas avans d’anar en çò mieu.

- Diga-me, l’Antòni e sa maire, i a pas degun que podriá saupre qué son devenguts, diguèt lo Marceu ?

Dei quatre, l’Antòni èra lo que me seriáu mesfisat lo mai. Èra envejós e feble. Èra lo genre de tip a totjorn crear deis enganas e lo deviáu tenir d’a ment de longa.

I tornère pensar subran ! Fasiá a l’epòca amb una Matilda, l’Antòni. L’aviáu apercebuda de luènh fasiá un an a Nimes, la Matilda. Faguère coma se l'aviáu pas reconeguda, me sentiáu pas l’enveja a l’epòca de prene de sei novèlas, pas mai que de l’Antòni.

Cerquère dins l’annuari, e per astre i trobère una Matilda Castel que restava au Camin Bas d’Avinhon. La sonère quand e quand e li prepausère de l’encontrar. Pareguèt suspresa mai diguèt pas de non, a condicion de que se foguèsse pas en çò sieu, per pas passar per una puta. Rendètz-vos foguèt pres au Jardin de la Font.

Fasiá bèu e m’alassave pas d’agachar lei peis e lei canards nadant dins la font entretant l’ora dau rendètz-vos. Una vielhòta cofada d’un bòb e vestida d’una rauba ambe de la dentèla ridicula passejava un chin moton parierament ridicul. Tres corredoras fasián son joguing de cotria. Per un pauc auriáu corrut amb elei. Un vielhòme prepausava ais enfants de far un torn de pòni dins lo jardin en pagant. En fons sonòr leis esclats de votz dei petancaires que provenián dau Bosquet... Apercebère enfin Matilda que se’n veniá en tenent la man d’un drollet d’un desenat d’annadas. S’assèta sus lo paredon dau cai de la font, la Matilda, e me faguèt signe de la rejónher. En me sarrant veguère qu’aviá pres d’unei quilòs mai aquò li anava puslèu ben. S’esmarravan sus lei tempes unei flòcs de peu e éra nosada en ramada sus lo copet la magèr part de la capeladura. Portava un bombet leugièr e florit, un shòrt blanc e dei cauçaduras d’espòrt. Èra ara una femna pausada, luènh de la drolleta inchalhenta qu’aviáu coneguda.

- Vai far un torn de pòni, diguèt la Matilda a l’enfant, en li parant un bilhet. Mai après t’aluènha pas, te vòle veire.

- Es ton fiu ?

- Òc, e lo de l’Antòni.

- Coma va, eu ?

- Saupriáu pas te lo dire, fai lèu 10 ans que l’ai pas vist. Comptave un pauc sus tu per aver de novèlas.

- Demora pas pus dins lo ròdol ?

- Òh non. Nos èriam mes ensems e aquò anava, balin-balant mai aquò anava, sustot que sa puta de maire èra tornada dins Cantal. Aquela, a pas jamai pogut me suportar. Lei causas se son degalhadas quand son paire a représ contact amb eu. Deuriáu dire a pres perque s’èra esbinhat quand portava encara de braiets, l’Antòni. Ambe lo caractèr de l’Ivona, pòde lo comprene aquel òme. E vaquí que torna far susfàcia e que jòga leis aventurièrs partits boscar fortuna vèrs lei tèrras luenchas e que tornan au país tot aureolat d’òr e de glòria, coma se disiá a l’escòla. La fortuna, l’aviá trobada e se vantava de possedir aperailabàs un domeni grand coma un departament francés. Disiá pas se èra coma lo Territòri de Belfort o Gironda, mai ço sabe es que sa carta bancària caufava tant qu’aquò virèt la tèsta de l’Antòni. Eu qu’a pas jamai viscut que de besonhas e de l’ajuda sociala. Es pas jamai estat fòrça coratjós, l’Antòni, alara puslèu que de m’enfaciar e de me dire que voliá partir en Austràlia ambe son paire, me cercava de longa de bregas per que prengue, ieu, l’iniciativa de la rompedura, e qu’ague, eu, bona consciéncia. E a ganhat. Me prenguère una bofa, un còp de ponh, e fin finala faguère una denóncia e obtenguère una interdiccion de m’aprochar. E as fotut lo camp lèu lèu ambe son paire, l’Antòni. Me siáu ben gardat de li dire qu’ère emprenhada e despuèi enantis mon fiu soleta. Ai fach una formacion e trabalhe dins una grépia. E aquí ieu !

E tu, li voliás qué a l’Antòni ?

- Òh, ara aquò fai pas ren. Se pòde far quicòm per tu, trantalha pas. E te promete que siáu sincèr !

- Me’n saupriáu rebrembar. Te vau laissar mon numèro de telefònet. Crida-me quand vòles.

Sa boca floregèt la mieuna e partiguèt ambe son fiu sensa se tornar.

Cogitère fòrça dins l’auto en tornant. Dei quatre que m’acompanhavan, dos me volián pas mai conóisser, èra mòrt lo tresen e a l’autre bot dau monde lo quatren. Quicòm m’aviá escapat jusqu’ara, quicòm present sus lo luòc dau drama... E es aquí que recebère un apèl de la Monica impacienta de saupre coma aquò s'èra passat.

Faliá qu’anèsse veire mon paire per verificar una idèa que començava de me vironar l’èime, una idèa qu’auriáu vougut escampar mai que tornava totjorn e s’impausava de mai en mai.

Ère a Nimes, tant faliá n’aprofichar

La rèva

Aquò comencèt ambe tres dròllas qu’encontreriam un dissabte au bar de la comuna, de temps que n’aviá un. Disián qu’èran davaladas de la region lionesa per participar a una rèva sus lo Causse. Una teniá lo permís e aviá manlevat l’auto de son paire, un quadre divorciat que sabiá pas ren li refusar. Lo Quarim, lo Guilhem e ieu aviam fringat un pauc amb eleis e nos avián promés d’anar mai luènh se acceptaviam de leis acompanhar. Leis acompanhar, o podiam pas far, ges de nosautrei aviá pas ni lo permés nimai la veitura. Mai lei rejónher disiam pas de non, sufisiá d’esperar l’endeman dimenge. Mon paire deuriá passar la nuèch de dissabte a-n Alès en çò de son amiga e tornar pas que lo diluns matin. Prendriá l’auto, la nòva, mai i aviá aquela roïna dins la barraca onte la pargava e qu’abrigava tanben leis aisinas. Aquela anticalha que li serviá pas pus que per la caça e lei bolets. Tota englotida, rotlava encara e mai se lei pneumatics foguèsson liscs e que vaugue mielhs anticipar per frenar. Nos avián balhat totei leis entresenhas que faliá lei dròllas. L’Antòni e lo Janòt nos acompanharián. Partigueriam lo dimenge ai primièrei lusors de jorn e fogueriam gandits sus plaça en mens de doas oras.

S’ausiá de luènh la musica e léu sufisiá just de seguir lo son. Avián investits lo camp anuèch lei camions deis organisators e pro de tendas èran ja estadas dreçadas per lei reveires[2]. Èran mesas davant lo fach complit leis autoritats e lei fòrças de l’òrdre e plaçavan la securitat dei reveires avans tot autra concideracion. Nos pogueriam pargar sensa destorbe. Nos mescleriam a la molonada qu’anava en creissent per cercar nostrei dròllas. De badas. Decidiguèriam pasmens d’aprofechar de la fèsta. Lei Didjés[3] succedissián ai Didjés e l’ouse music a la tècno. Èra caud, fòrça caud, començavan de circular la cervesa e lei produchs illegaus. Aviá lo tench bleime lo Quarim, leis uèlhs dins lo vague e un sorrire calhat ai bocas. Planava ja e dançava sus plaça sensa se chautar de degun. Apercebère lo Guilhem que furava una peuroja, L’Antòni discutissiá amb una còla de motardas, mentre que mon Janòt s’afanava desesperadament de prene lo ritme.

E es aquí que l’ai apercebuda. Una fadeta venguda dau país dei sòmis e davalada entre nosautrei, paureis umans, per nos ofrir la gràcia de sa preséncia. Lo peu blau, vestida de tula blava, se moviá amb una gràcia infinida. Me faguèt don d’un agach e d’un risolet e me porgiguèt un espineu[4]. M’aviá causit, ieu, entre totei, per son viatge. Coma disiá ma grand mairala, la mameta Jaumeta, quand se serviá una veiradoneta d’aigardent de rescondons de mon grand, “Un còp fai pas puta”. E ieu, l’esportiu tan preocupat de mon igièna de vida me siáu laissat temptat. Avèm dançat ensems e perdeguère la nocion dau temps. Me diguèt se sonar Léa mai que sa familha li disiá Bambi. E me mostrèt lo medalhon representant la cèrvia que son fraire aviá fach per ela per son anniversari. S’apoderava de nòstrei còs la musica, fasiá de nosautrei sei mariòtas, seis esclavas, sei causas, demieg d’autrei còs parièrament abitats, possedits. Èriam de milièrs e a l’encòp una sola e mema èrsa, un sol e meme còs, un sol et meme còr, una mema respiracion, una mema arma que voliá rejónher l’estelum...

Es Guilhem que me tornèt brutalament sus tèrra. Aviá temptat de trobar un endrech per s’isolar ambe sa peuroja e me veniá avisar que lei gendarmas prenián en fòto lei placas de matriculacion dei veïculs. Ne foguère desvariat. Nosautrei qu’aviam pres la precaucion d’esténher nòstrei telefònets per bornar pas ! Un organisator m’indiquèt un caminet de tèrra darrièr la scèna centrala que deuriáu seguir pendent tres o quatre quilomètres avans de rejónher la departamentala. Corrère a l’auto dau temps que lo Guilhem s’afanava de recampar lo Janòt e l’Antòni, avans de cargar lo Quarim. Tot se passava ben, aviáu ajonch l’auto mentre que lei gendarmas èran encara a una cinquantena de mètres e contornejère la fèsta fins a l’arrièr de la scèna centrala, lei quatre s’engoliguèron dins lo veïcul e prengueriam lo caminet peirós emai que crenheguèsse d’i laissar un pneumatic. Après un planestèu lo camin comencèt d’escalabrar, una virada pro brusca tot ennaut après un aubratge de cades avans de landar vers la baissa...

E jutgèt bon lo soleu de m’esbleugir bèu just a la debuta de la davalada !

Es aquí que l’ai vista au mitan de la rota lo risolet ai bocas que porgiá lei braç per arrestar l’auto. Tròp tard ! Patinèron lei pneumatics, metèron una fraccion de segonda avans de reagir lei frens. Après l’alcoòl, la fumeta, la fatiga... Lo tuert... Pas un gròs tuert, mai un tuert sufisent per l’enviar contra un rocàs. Davaleriam a la lèsta per li donar secors mai i aviá pas ren a far. Amassère lo medalhon dins la poussa, lo portère a mei bocas e tornère amodar en plorar.

Reprenguèt sa plaça dins la barraca, l’auto, ambe leis aisinas. Tornèt dins la nuèch, lo paire. L’ausiguère pas rintrar.

Se descobriguèt lo còs qu’après que la familha aguèt fach part de sa disparicion. Una banda de marginaus qu’ocupava illegalament una anciana manhanariá e qu’èra en via d’expulsion. Constatèron lei traças de tuert lei gendarmas, qu’aviá presa d’estupefiants e qu’èra pas estada violada. Leis intriguèt la correja de cuèr dau pendentin arrancada e la disparicion dau medalhon. Concluguèron a l’accident. La disiá Lea M. la pressa e qu’aviá quinze ans aqueu jorn. Auriá totjorn quinze ans.

Lo proprietari dau camp aviá ben apercebut de luènh una auto que rotlava sus lo camin, mai èra un òme annat que la vista èra pas pus çò que foguèt. Li aviá semblat qu’èra una Renault e qu’èra de color escura, sensa mai de precision.

Lo paire

Èra un pichòt estúdio moblat d’uneis mòbles qu’afeccionava lo paire e d’una pichòta part de sa bibliotèca. L’aviáu destorbat mentre que jogava a l’escrabòl sus son ordenador en escotant de musica classica. Se laissava pas anar, portava un blazer, una camisa blanca e estirada e èra encravatat. Lei rugas faiçonava un masca dei bèus de vielhum nòble. Lusiá d’intelligéncia son uèlh e la nèu de peu blanc èran sonhosament despartida per una rega coma tirada au cordèu. Veguèt que quicòm virava mau e s’acontentèt de me gitar un agach interrogatiu.

- Adonc èra tu qu’aviá acampat lo pendentin dins l’auto ?

Sospirèt.

- Es donc aquò ? Te siás pas jamai demandat perqué aviáu renonciat a la caça ? En tornant d’Alès aviáu ben vist qu’ères intrat dins la remesa, aviás mau barrada la pòrta. Veguère tanben que t’aviás pres l’auto a la poussa que la recurbiá. En l’espepissar a la lusor de la tòrcha trobère un tròç de tula blava blocat dins lo paratuert avans. Possère l’examen mai luènh e trobère lo medalhon entre dos sètis. T’auriáu belèu demandat d’explicas mai l’un de meis escolans s’èra suicidat fasiá tres jorns e quand veguère coma ères desvariat l’endeman, siáu estat terrorizat e pensère demandar primièr conseu a un psicològ. Quand la ràdio parlèt de la disparicion de la pichòta de medalhon comprenguère qu’aviás fach una gròssa colhardisa e perdeguère completament pè. Mon dever seriá estat d’anar veire la polícia mai i aviá aqueu suicidi que me trevava e causiguère de sofrir en silenci. Deve dire que lo fach qu’es pas estada violada m’a rassegurat, se non crese que seriá estat ieu que me seriáu tirat una bala de fusiu. Barrère la remesa, per de bòn, e i remetère pas jamai pus lei pès. Mai i a tres ans compreguère que podiáu pas demorar sol a l’ostau mai longtemps après aver fach una tombadura dins la sala de banh, e l’impossibilitat ont ère de me relevar sol. Me deguère tirassar fins au telefòn per cridar lei pompiers. Restava l’auto, e es aquí qu’ai pensat au copautos dei Caracos. Son venguts fòrça amablament per la remoucar. E vaquí !

- E lo medalhon ?

- L’aviáu gardat e m’arribava de còps i a de lo sortir per lo careçar en pensant a-n aquela paura drolleta. Ai pensat que deviá desaparéisser ambe l’auto e lo remeteguère en plaça, entre lei sètis.

Nos siam potonats, fòrt, e siáu tornat a Sant-Andrieu. Ère ben decidit d’aver una discutida ambe lei Pujol, d’implorar son perdon per la mòrt de sa sòrre. I anarai deman d’ora, promès !

Mai son lei gendarmas que me desvelhèron a punta d’alba.

Lei gendarmas

Me preguèron de lei seguir a la gendarmariá, e aquí m’aprenguèron que lo Janòt èra estat retrobat penjat e que lo Guilhem èra estat executat d’una bala en plena tèsta per un pareu de motards mentre que passejava son chin dins lo quartièr. Tot mostrava que lo Janòt s’èra pas suicidat perqué èra cobèrt de macaduras. Indiquèt la Mièta qu’èra desvariat son òme despuèi ma visita, e senhalèron lei velhaires coma lo Guilhem me faguèt bandir defòra. Comprenguère que seriáu probable lo prochan. Mai plaidegère que lo Janòt e lo Guilhem èran deis amics d’enfança e qu’aviáu decidit de lei tornar frequentar, que sabiáu pas quau podiá ne saupre mau a Janòt e qu’elei, lei gendarmas, èran plaçats melhor qu’ieu per conéisser leis amistats dobtosas, leis amistats riscadas dau Guilhem. O volguèron ben admetre mai me dire que leis aviáu pas completament convencuts.

Per còp d’astre ère ambe la Matilda quand lo Janòt èra estat tabasat e penjat, e qu’ère ambe mon paire pendent l’execucion dau Guilhem. Me diguèron ça que la de demorar a la man de la gendarmariá.

Lo copautos.

Fòrça conscient dei riscas anère pasmens au bar dei naufragats. Voliáu au mens plaidejar ma causa e acceptave d’avança lo sòrt que me seriá reservat. Seriá ma mòrt lo ponch finau de tota aquela istòria e esperave que l’òdi que n’en ère l’objèct despuèi 23 ans s’amorçariá amb ieu.

Tre passar lo lindau, me laissèron pas lo temps de quincar mot e foguère l’objècte d’un tabasament ne règla. Perdère ma coneissença e quand me revenguère, ère liat dins una deis avariás. Èran aquí, la quinzena de Pujol, la cara dura. La fàcia dau Marceu èra torçuda per l’òdi en me mostrar lo medalhon que se balançava dins son ponch au bot d’una correja parièra a la d’origina. Sola la Monica plorava e ausava pas m’agachar.

- Èra nòstra sorròta, Bambi, la caganisa, nòstre soleu, nòstre rai de mèu. Aqueu jorn festejava son quinzen anniversari. Es perqué se la laissèt anar soleta a la rèva. Es Monica que li aviá tintat lo peu de blau e cordurat son costum en tula. Aviá promés d’èsser braveta, la drolleta, mai l’as drogada...

- Mai non, jamai...

- Clava ! Es tu o un de tei complicis. Aviam perdut l’espèr de li far sei drechs un jorn e puèi vaquí que nos prepausèt ton paire de venir cercar son avariá. Trobèron pas lo medalhon sus lo còp mai unei mes après. L’auto èra a mand d’èsser trissada quand i gitère un darrièr còp d’uèlh per aquesit de consciéncia. Imagina-te l’estomagada ! Premier, pensère a ton paire, mai èra tròp luènh per que cacèsse aperailabàs e èra pas la periòde de la caça. E puèi la rèva èra just a costat. Alara pensere a tu. E justament la Monica s’èra ja afolastrida de tu. Mai me pensave qu’i ères pas anat sol.

Alara t’avem orientat per retrobar leis autrei, e nos as guidat a elei, au mens ai vivents. Deve dire qu’as despassat totei nòstreis espèrs. Aviam promés a la Monica d’esparnhar una vida, la tieuna, mai es ton amic Antòni que vai en beneficiar. Ara la maissa metallica giganta es per agantar delicadament l’avariá e la menar a la trissadoira ont serà brigalhada e reducha a l’estat de tòla. E tu tanben. Mai partiràs pas sol, te laisse un sovenir.

E me gitèt per la fenèstra dubèrta lo medalhon. Ausiguère la maissa metallica se desplaçar, veguère ambe terror lei dents se sarrar de l’avariá. Cridassada dau metau contra lo metau...

E es aquí que lo son dei serenas dei veituras de polícia cubriguèt la cridassada de metau en intrar per fòrça dins lo copautos !

Desnosament.

Me brandiguèron les pelhas lei gendarmas. Per astre me sabián acostumat dau cafeton e susvelhava despuèi de temps lo copautos e sei trafecs. Totei mei desplaçaments après la descubèrta dau còs dau Janòt èran estats seguits. Mai es lo sinhalament de mon paire, que s’èra enfin decidit de parlar, qu’èra estat determinant.

Totei lei Pujol èran ara en gàrdia a vista e seriàn lèu inculpats. Ère devastat per l’arrestacion de la Monica. Me prometère de l’anar veire regularament en preson emai aguessiam pas pus d’avenidor possible ensems.

Cerquère quau podriáu cridar per me reviscolar. De segur podriáu cridar a mon paire... O farai mai tard !

Es lo numèro de la Matilda que me sosprenguère de picar sus mon telefònet.

Nimes lo 21 d'Abrièu de 2025

[1] [1] De l'anglés to Rave e dau francés Rêve, que vendrián de l'ancian francés desver (pèrdre lo sens), dau gallo-roman esvo (barrutlaire), dau bas-latin exvagus (quitament sens) e daulatin classic vagus (vague, desparlar).

[2] Ravers, participants d’une rave party

[3] DJ

[4] joint

Per tornar a la pagina de Somari de Contes e Novèlas, creacions Joan-Claudi Renós, clicar aquí

Per legir la pagina en francés, mercé de clicar aquí (pour lire la traduction en français merci de cliquer ici